Rouw “verwerking”
“Rouw is rauw”
Wij staan hier stil
de trein raast voort
langs de begraafplaats
waar niemand mijn schreeuw hoort.
Mijn tijd staat stil
mensen gaan langs mij heen,
roepen hun goedbedoelde woorden
die blijven hangen in de ijle lucht.
Mijn hart blijft kloppen
om de echo’s van jouw woorden,
het voortgaan van al jouw lieve dingen
gedaan voor mij.
Wat jij voor mij betekende,
wie ik voor jou kon zijn
blijft als een rijke schat
die niemand van mij afneemt,
als een herinnering
ineens zo kostbaar.
De mooie momenten
en alle keren dat wij mochten liefhebben.
Nu nooit meer jouw armen om mij heen.
Nog steeds praat ik met jou,
je ging voorbij.
In de stilte van het gemis
mijn verdriet zo rauw.
En ik sta stil
het leven duurt voort.
Verdriet om verlies
Verlies is een intense persoonlijke ervaring. Ik wil stil staan bij het emotionele leven van iemand die het verlies van een geliefde ‘over-leeft’. Dan breekt er een periode aan van rouw. Rouw is als een emotionele aardbeving. De grond onder je bestaan wordt weggeslagen. De eenzaamheid is niet onder woorden te brengen. Wie begrijpt je verdriet?
Zomaar plotseling, zo onverwacht is je geliefde er niet meer. Je bent verslagen. En hoe de zon ook schijnt, in je leven is het donker.
Want je hebt alles, maar dan ook alles gegeven aan aandacht en goede zorg en je liefste gleed onder je handen vandaan. Machteloos moest je toekijken. De ambivalente gevoelens van enerzijds de stille dankbaarheid dat hij of zij uit het lijden verlost is en tegelijkertijd het grote gemis. Je mist de warmte van het lijf naast jou, de vertrouwde intimiteit. Herinneringen zijn ineens zo kostbaar geworden en die doen tegelijkertijd het gemis zo voelen.
Verdriet om het verlies heeft te maken met liefde. Dat je zo veel pijn hebt geeft aan hoe veel je van iemand houdt. En dat geeft dat ontwrichte gevoel.
Of wanneer je vader of moeder op hoge leeftijd is overleden en je denkt: het is goed zo. Maar je brengt geen leeftijd weg, maar je vader of je moeder.
Het verlies van iemand die wegvalt door zelfdoding, door een ongeval of door een natuurlijke dood is telkens weer een andere ervaring.
Geen vaste rouwroute
Ieder mens rouwt op een andere manier. Ook al zijn er herkenbare gevoelens en reacties, er zijn grote verschillen. Het is goed hier wat van af te weten want anders wordt er nog meer pijn gecreëerd door onbegrip.
Wanneer bijvoorbeeld ouders een kind verliezen kan de man helemaal opgaan in zijn werk terwijl zij juist de behoefte voelt om er iedere keer weer over te praten. Hij vindt ‘t na een tijdje genoeg en kan er heel moeilijk over praten. Zo kunnen twee mensen die zielsveel van elkaar houden uit elkaar groeien. Hoe komt dat nou? Mannen beleven ook een verlies en een rouwproces als vrouwen. Ze hebben evengoed gevoelens, maar ervaren die vaak anders en uiten die anders dan vrouwen. Het is niet zo dat mannen het verdriet niet voelen, maar zij richten zich meer op het ene aspect en de vrouw op het andere aspect van rouwen. Mannen reageren vaak als probleemoplosser, als beschermer van de vrouw, bang dat ze in haar verdriet ten onder gaat. Mannen proberen hun pijn en emoties onder controle te houden en leunen minder op anderen. Dat is een oergegeven. Vrouwen uiten hun gevoelens, zoeken erkenning van hun pijn in gesprek met anderen. Vrouwen proberen ook met rituelen uiting te geven aan groot verdriet van binnen. Zo weet ik dat een jonge vrouw op de begraafplaats iedere dag een lichtje ging branden bij haar gestorven kindje. En een dochter probeert het iedere dag voor haar moeder gezellig te maken sinds haar vader er niet meer is. Een vrouw richt zich meer op het nu terwijl mannen misschien sneller naar de toekomst kijken.
Maar ook nu geldt weer: iedereen is uniek in het be-leven van rouw. Niemand beleeft het zelfde proces. Wat wel duidelijk is is dat rouwen een werkwoord is. Hard werken soms. En rouw is rauw. Met a- u au. De pijn diep van binnen haalt je neer. Je hebt nergens zin meer in. Rouw kan je zo blokkeren dat je zelfs je gewone werk niet kan doen. Het is zo moeilijk dat je er niet eens over kan praten. Het is al moeilijk om over de dood te praten, laat staan over verder leven na de dood. Dat is vaak een overleven.
Na het verlies van een dierbare kan het leven ineens zo zinloos lijken. Emoties leggen je lijf lam en je weet er geen raad mee. Negatieve gevoelens, woede en schuld naar jezelf: had ik maar….maar ook naar de ander: had je nou maar niet zo….zo boos op de situatie en alles wat gebeurd is.
Nee, er is geen vaste rouwroute. Wel kent de periode van rouw een begin, midden en einde. Ja, het is belangrijk te weten dat er een einde komt aan het rouwen, ook al blijf je iemand missen. Het is de wet van de natuur dat het na eb weer vloed wordt, het is de wet van de verandering. Wanneer je er middenin zit weet je nog niet waar het einde is en kan het verdriet om het verlies eindeloos lijken.
Mag ik bij jou schuilen?
De wereld maakt je al zo snel duidelijk dat het leven ‘doorgaat’. ’t Liefst stop je je emoties in je grote teen en denk je: ’t zal allemaal wel. Maar als je niet door de diepte heengaat kan je er ook niet bovenop komen. Sterker nog, als je verdriet niet verwerkt kan je er ziek van worden. Doe geen deksel op je emmer vol emoties.
Het kan helpen om jouw verdriet om het grote gemis, maar ook die gevoelens waar je geen raad mee weet, iemand te vertellen. Je hebt vaak een ander nodig die je tevoorschijn roept vanuit het donker.
Soms moet je aan iemand vragen: mag ik bij jou schuilen. Iedereen heeft behoefte aan een plek, liever nog iemand om even bij te schuilen. Belangrijk dat die plek veilig is. Dat je er kunt komen zoals je bent.
Familie en goede vrienden zijn daarin belangrijk. Het kan zijn dat je je eigen kinderen of zelfs soms je partner niet lastig wil vallen met je verdriet want soms duurt gemis zo lang. Het kan je ook helpen om professionele hulp te zoeken, iemand die je een tijdje kan begeleiden op de zo eenzame weg, die je helpt je verdriet te verwerken.
Iemand die weet dat je er diep doorheen moet om vervolgens er weer bovenop te komen. Iemand die je zegt: het komt weer goed met jou. Je bent niet ziek, ook niet depressief, maar je be-leeft een periode van rouw. En die tijd is rauw.
Er is iemand die weet dat je de draad van je leven weer op kan pakken en heel voorzichtig weer blij kan zijn. Iemand die je helpt om dankbaar terug te kijken en moedig de toekomst tegemoet te zien.
Er is iemand bij wie je even kan schuilen, bij wie je verhaal veilig is, bij wie je kunt komen zoals je bent. Er is iemand die geduldig naar je wil luisteren. Iemand die je helpt een bedding te zoeken waarlangs je emoties kunnen wegvloeien. Iemand die volhoudt en je op een gegeven moment laat merken dat de rouw waarin je gevangen zit voorbij is. Iemand die probeert met jou het leven weer te vieren.
Want na die rauwe tijd komt er weer een andere tijd waarin je de geestkracht ontvangt omdat het licht zal altijd sterker zal zijn.
En die lieve mens van voorbij? In je hart wonen mensen die daar altijd blijven wonen, ook als ze er niet meer zijn.